آشنایی با قطعات داخلی پمپ
پمپ‌ها به‌عنوان یکی از تجهیزات کلیدی در انتقال سیالات، از مجموعه‌ای از قطعات داخلی تشکیل شده‌اند که هر کدام نقش مهمی در عملکرد بهینه آن ایفا می‌کنند. درک دقیق این اجزا برای انتخاب، نگهداری و تعمیر پمپ ضروری است. در این مقاله به بررسی قطعات داخلی پمپ‌های سانتریفیوژ به‌عنوان یکی از پرکاربردترین انواع پمپ‌ها خواهیم پرداخت.
1. پروانه (Impeller)
پروانه قلب اصلی پمپ سانتریفیوژ است که انرژی مکانیکی را به انرژی جنبشی سیال تبدیل می‌کند. این قطعه معمولاً از مواد مقاوم در برابر خوردگی مانند فولاد ضدزنگ، برنز یا پلاستیک‌های مهندسی ساخته می‌شود. طراحی پروانه، شامل تعداد و زاویه پره‌ها، بر روی میزان دبی، فشار و راندمان پمپ تأثیر مستقیم دارد.
انواع پروانه:
- باز: برای سیالات حاوی ذرات معلق.
- نیمه‌باز: ترکیبی از راندمان بالا و قابلیت عبور ذرات.
- بسته: برای سیالات تمیز و ایجاد فشارهای بالا.
2. محفظه (Casing)
محفظه، بدنه اصلی پمپ است که سیال را از پروانه هدایت کرده و انرژی جنبشی را به فشار تبدیل می‌کند. طراحی محفظه معمولاً به دو شکل حلزونی (Volute) یا دیفیوزر است که هر کدام ویژگی‌های خاصی در افزایش فشار سیال دارند.
ویژگی‌ها:
- مقاومت در برابر فشار و دما.
- حفاظت از اجزای داخلی پمپ.
- جلوگیری از نشت سیال.
3. شفت (Shaft)
شفت، محوری است که پروانه را به حرکت در می‌آورد. این قطعه از مواد مقاوم و بادوام مانند فولاد آلیاژی ساخته می‌شود و از طریق اتصال به موتور، نیروی لازم برای چرخش پروانه را فراهم می‌کند. برای افزایش عمر شفت، آن را معمولاً با روکش‌هایی مقاوم در برابر خوردگی پوشش می‌دهند.
4. یاتاقان‌ها (Bearings)
یاتاقان‌ها برای پشتیبانی شفت و کاهش اصطکاک در هنگام چرخش استفاده می‌شوند. این قطعات باید بتوانند نیروهای محوری و شعاعی وارد بر شفت را تحمل کنند.
انواع یاتاقان:
- غلتشی: برای تحمل نیروهای شعاعی سبک.
- لغزشی: برای بارهای سنگین‌تر و سرعت‌های پایین‌تر.
5. سیل مکانیکی (Mechanical Seal)
سیل مکانیکی وظیفه جلوگیری از نشت سیال از محل عبور شفت را بر عهده دارد. این قطعه نقش مهمی در حفظ ایمنی و کارایی پمپ ایفا می‌کند.
انواع سیل:
- سیل مکانیکی تک‌مرحله‌ای: برای سیالات معمولی.
- سیل مکانیکی دوبل: برای مواد شیمیایی خورنده یا خطرناک.
6. اورینگ‌ها و واشرها
اورینگ‌ها و واشرها قطعات آب‌بندی پمپ هستند که برای جلوگیری از نشت سیال در نقاط اتصال مختلف استفاده می‌شوند. این قطعات از مواد لاستیکی مقاوم در برابر حرارت و شیمیایی ساخته می‌شوند.
7. دیفیوزر (Diffuser)
دیفیوزر یک مجموعه از پره‌های ثابت است که در برخی پمپ‌ها وظیفه هدایت سیال پس از عبور از پروانه و تبدیل انرژی جنبشی به انرژی فشاری را بر عهده دارد. این قطعه باعث افزایش راندمان پمپ و کاهش تلفات انرژی می‌شود.
8. کوپلینگ (Coupling)
کوپلینگ قطعه‌ای است که شفت موتور و شفت پمپ را به هم متصل می‌کند. این قطعه باید انعطاف‌پذیری کافی برای جذب ضربه‌ها و ارتعاشات را داشته باشد.
9. سیستم خنک‌کننده و روان‌کاری
برای جلوگیری از افزایش دما و کاهش اصطکاک، پمپ‌ها به سیستم‌های خنک‌کننده و روان‌کاری مجهز هستند. این سیستم‌ها معمولاً شامل جریان روغن یا آب برای خنک‌سازی یاتاقان‌ها و سیل مکانیکی هستند.
نتیجه‌گیری
قطعات داخلی پمپ‌ها با همکاری یکدیگر وظیفه تأمین جریان سیال را به بهترین شکل انجام می‌دهند. انتخاب درست مواد و طراحی مناسب این قطعات تأثیر بسزایی در عملکرد، دوام و کارایی پمپ دارد. آگاهی از این اجزا به مهندسان و کاربران کمک می‌کند تا در نگهداری و تعمیرات پمپ‌ها عملکرد بهتری داشته باشند.
